Kamu kurum ve kuruluşlarının belli bir ücret karşılığı verdikleri hizmetler veya satış yaptıkları ürünlerden elde ettikleri kazançlara döner sermaye denir. Bu gelirler döner sermaye ve kazanç olarak muhasebe edilerek emanet hesaplara aktarılır. Belli bir süre bu emanet hesapta biriken kazanç daha sonra ilgili birimlere ve kişilere ödenir. Döner sermaye işlemlerini kamu kurumları içinde farklı bir döner sermaye birimi adında bir birim takip eder. Tüm muhasebe işlerini ve ödemelerini takip eden birim kurum yöneticisine karşı birinci dereceden sorumludur.
Döner Sermaye Veren Kurumlar
Döner sermaye belli bir ücret karşılığı hizmet veren ve satış yapan tüm kurumlarda bulunuyor. Bu kurumlardan bazıları aşağıdaki gibidir;
- Üniversite hastaneleri
- Diş hekimliği fakülteleri
- Ziraat fakülteleri
- Su ürünleri fakülteleri
- Tarım müdürlükleri
- İkinci öğretim ve yaz okulu veren üniversiteler
- Devlet hastaneleri
- Diş hastaneleri
- Tapu müdürlükleri
Bu kurumlar mal ve hizmetlerinin bir kısmını belli bir ücret karşılığında yaparlar. Bu hizmetler için toplanan tüm paralar döner sermaye işletme hesabına geçer. Ayrıca bu kurumların dışında satış ve ücret karşılığı belli hizmetleri veren kurumlar da döner sermayeye tabidir.
Döner Sermaye Hesaplaması
Döner sermaye verilen ücretli hizmetten ve satış yapılan üründen elde edilen gelirdir. Bu gelirleri kaydeden döner sermaye birimi bu hizmet için yapılan giderler ve üretimi yapılan ürünün üretim maliyetlerini düşer. Kalan tutar döner sermaye öz geliri olarak kayıtlara geçilir. Bu tutarın yüzde kırkı kamu kurumunun muhasebe kayıtlarına döner sermaye geliri olarak geçirilir. Kalan tutar ise kurumda verilen hizmet veya satışta görevli personeller ile yöneticilere belli oranlarda dağıtılır.
Döner Sermaye Ödeme Şekli
Döner sermaye net tutarın yüzde kırk tutarı kamu kurumunun bütçesine ek olarak yansıtılır. Bu bütçede döner sermaye geliri olarak belirtilir ve diğer bütçe gibi kanunlara göre harcama yetkisi kamu kurumuna verilir. Geri kalan yüzme atmışlık tutar da kurum personellerine ek gelir olarak yansır. Maaş tutarından bağımsız bir şekilde işleyen bu sistemde personele yatırılacak kazanç ta ek gelirler arasında gösterilir.
Döner Sermaye Verilecek Kişiler
Döner sermaye getirisine katkısı olan herkes bu gelirlerden faydalanabilir. Üretim yapan kurumlarda üretim aşamasında çalışan tüm personel, idari işlerini yapan personeller ve bu personellerin yöneticileri döner sermaye gelirinden yararlanabilir. Üniversitelerde döner sermaye geliri olan fakülte veya yüksekokullarda çalışan akademik ve idari personeller ile Rektörlük üst yönetimi döner sermaye gelirinden yararlanırlar. Yine hastanelerde döner sermaye geliri tek kalem olarak hesaplanır ve hastanede çalışan tüm memur ve sağlık personelleri bu kazançtan yararlanır. Bu ödenekten yararlanacak olan kişiler görevlerine göre farklı oranlarda pay alırlar. Üst görevde çalışan personel ve yöneticiler her zaman daha çok kazanç elde eder.
Döner Sermayenin Ödenemeyeceği Durumlar
Kamu kurumları satışlardan zarar ettiği aylarda döner sermaye zarar diye kayıt altına alınır ve paydaşlarına ödeme yapmaz. Bu durumda döner sermaye müdürlüğü zararı bir tutanak ile ispatlayarak arşivler. Döner sermaye bakanlık ve üst yönetimin kararı ile de ertelenebilir. Yine bu durum personele bildirilerek karar sayısı ve tarihi ile birlikte kayıt altına alınır.
DÖNER SERMAYE NEDİR?
