Canlılar özelliklerine göre sınıflandırılarak alemlere ayrılmıştır. İlk zamanlarda bu sınıflandırma bitkiler ve hayvanlar olmak üzere ikiye ayrılarak yapılmıştır. Sonrasında ise bakteriler gibi tek hücreli canlılar keşfedilince sınıflandırma yeniden düzenlenmiştir. Bu sefer canlılar prokaryot ve ökaryot olmak üzere ikiye ayrılarak alt dalları oluşturulmuştur.

Prokaryot canlıların çekirdek zarı ve zarlı organeli yoktur. Organel olarak zarsız organeller sınıfına ait olan riboozom bulunur. Tamamı tek hücreli canlılardır. Üreme, beslenme, sindirim ve boşaltım gibi yaşamsal faaliyetleri tek hücrede gerçekleşir. Bu canlılar mikroskobik canlılardır, çıplak gözle görülemezler. Ökaryot canlıların içinde de tek hücreli canlı sınıfı yer alır.

Tek Hücreli Canlılar Ve Özellikleri Prokaryot Canlılar Bakteriler

Prokaryot hücre yapısına sahip olan bakterilerin çekirdek ve zarlı organeli bulunmaz. Sahip oldukları tek organel ribozomdur. Hücre duvarı, hücre zarı, sitoplazma, DNA, RNA, E.T.S elemanları, mezozom, klorofil, kamçı, kapsül, glikojen gibi yapılara rastlanabilir. Bakterilerde önemli olayların çoğu hücre zarının civarında gerçekleşir çünkü mezozom, klorofil, ribozom ve enzim sistemlerinin birçoğu buradadır.

Bazı bakteriler olumsuz çevre koşullarında endospor oluşturur. Endospor, çevre koşullarındaki değişimlere oldukça dayanıklıdır. Bakteri, uzun süre bu şekilde canlı kalabilir. Ancak endospor bir üreme şekli değildir. Bakteriler eşeysiz üreme yaparlar. Antibiyotikten etkilenirler. Çünkü enzim sistemleri ve hücresel yapıya sahiptirler. Bakterileri öldürmek için uv, x, alfa, beta, gama gibi ışınlar, kuvvetli asit, baz, ısı ve basınç, bazı kimyasal maddeler kullanılır.

Arkeler

Öncesinde arkeler bakterilerin bir alt dalı olarak kabul edilirdi. Ancak yapılan çalışmalar sayesinde bakteri ve arkelerin birbirinden farklı canlılar oldukları görülmüştür. Günümüzde arkeler ile ilgili olarak yapılan çalışmaların çoğu bu canlıların sistematik özellikleri ile ilgili değil ekolojik özellikleri ile ilgilidir. Kalıtım materyalinin etrafında protein kılıf vardır. Hücre çeperine sahip olanların çeper yapısı pseudopeptidoglikandır.

Aşırı sıcak, aşırı tuzlu, aşırı soğuk vb. ekstrem koşullarda yaşayabilirler. Kemosentez yapan türleri ve ayrıştırıcı türleri bulunur. Arkelerin ribozomları daha çok ökaryot hücre ribozomlarına benzediği için bakterilerden farklı olarak antibiyotiklerden etkilenmezler. Endospor yapmazlar fakat konjugasyon yapabilirler. Hastalık yapıcı formu bulunmaz.

İLGİLİ MAKALE  Yaşlanmayı durdurun. Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu sırrı açıkladı! (Kaynak: soru.com.tr)

İzleyin: Tek hücreli canlıların mikroskoptaki görüntüsü

https://www.youtube.com/watch?v=cbs0VA7PuFQ

Ökaryot Canlılar Protistalar

Tek hücreli olmalarına rağmen çekirdek yapıları, üreme, beslenme, vücut şekilleri yaşama biçimleri yönünden prokaryotlardan farklılık gösterirler. Buna rağmen çok hücreli olan bitki, hayvan ve mantarlara bazı yönleri ile benzerler. Tatlı sularda yaşayanlarda kontraktil koful bulunur. Kamçıları, yalancı ayakları, silleri sayesinde aktif hareket yaparlar. Eşeyli ve eşeysiz üreyebilen ayrıca hem eşeyli hem eşeysiz üreyebilen türleri vardır. Bazılarında birden fazla çekirdek bulunabilir.

  • Algler: Tek hücreli ve çok hücreli türleri vardır. Tatlı su ve denizlerde yaşarlar. Kloroplastları sayesinde fotosentez yaparlar. Tek veya koloni halinde yaşarlar. Volvox, Pandorina, Eudorina gibi koloniler oluştururlar. Esmer, yeşil, kırmızı, kahverengi, silisli algler bu gruba girer. Koloniler, tek hücrelikten çok hücreliğe geçiş olarak kabul edilir. Yeryüzünde üretilen besin ve oksijenin büyük bir kısmını algler oluşturur. Tek hücreli alglerde çeşitli renk verici pigmentler bulunur. Bunlardan bazıları klorofil, karoten, ksantofil, fikoksantin, fikoeritrin gibi verilebilir. Çok hücreli alglerde doku farklılaşması yoktur. Eşeyli ve eşeysiz üreyebilirler. Ototrof canlılardır.
  • Cıvık Mantarlar: Cıvık mantarlar ve sucul küfler bu gruba girer. Cıvık mantarlar belirli şekli olmayan amipsi hareket eden çok çekirdekli, çeper taşımayan saprotif veya parazit yaşayan canlılardır. Rutubetli ve nemli yerlerde yaşarlar. Eşeysiz üremeleri sporlarla, eşeyli üremeleri kamçılı zoosporlarla olur. Sucul küfler suda ve karada yaşarlar. Uygun koşullarda eşeysiz uygun olmayan koşullarda eşeyli ürerler.
  • Öglena: Tek hücreli canlılardır. Genellikle tatlı sularda yaşarlar ve kontraktil koful taşırlar. Kloroplastları bulunur. Öglenanın hücre zarının dışında pelikula adı verilen koruyucu bir yapı bulunur. Boyuna bölünerek eşeysiz ürer. Kamçıları ile aktif hareket ederler. Hem heterotrof hem ototrof beslenirler.
  • Amip: Tatlı sularda yaşayan amip, tek hücreli canlı olup kontraktil koful bulundurur. Heterotrof beslenir. Hücre zarının dışında pelikula bulunmaz. Bölünerek eşeysiz ürer. Yalancı ayakları ile beslenme ve hareket kabiliyeti sağlarlar. Parazit olan bazı türleri insanlarda hastalıklara neden olabilir. (Amipli dizanteri)
  • Paramesyum: Silleri ile aktif hareket ederler. Tatlı sularda yaşayanlarında pelikula ve kontraktil koful bulunur. Enine bölünerek eşeysiz ürerler. Heterotrof beslenirler. Çift çekirdeği bulunur. Büyük çekirdek yaşamsal faaliyetlerden ve eşeysiz üremeden sorumludur. Küçük çekirdek ise sadece konjugasyondan sorumludur.